▶ Storm #Alice teistert #Catalonie aanhoudende regen veroorzaakt grote modderstromen en zware overstromingen

#climatecrisis #climate

https://www.demorgen.be/snelnieuws/storm-alice-teistert-catalonie-aanhoudende-regen-veroorzaakt-grote-modderstromen-en-zware-overstromingen~b97711eb

https://archive.ph/wip/vhG9l

📰 UEFA keurt met tegenzin duels Barcelona en Milan ver buiten Europa goed

https://nieuwsjunkies.nl/artikel/1jP9

🕢 19:39 | NOS Sport
🔸 #UEFA #Australie #USA #Catalonie #Barcelona

📰 Lamine Yamal breekt duel met Real Sociedad open, Barcelona nieuwe koploper

https://nieuwsjunkies.nl/artikel/1j3q

🕘 20:59 | NOS Sport
🔸 #Catalonie #Barcelona #Oppositie #Koploper #Koppositie

Asturië

In de inmiddels veertien delen tellende reeks blogjes over de laatantieke en middeleeuwse geschiedenis van het Iberische Schiereiland, heb ik Asturië tot nu toe overgeslagen. Eén reden is dat ik er nooit ben geweest, een tweede reden is dat het tot nu toe een beetje een Fremdkörper in mijn verhaal zou zijn. Nu even wat toelichting dus, als intermezzo. En dan eerst een woord over het nationalistische Spaanse geschiedbeeld.

Reconquista

Ik stipte in het vorige blogje al aan dat er een beeld heeft bestaan van de geschiedenis van Spanje als die van een altijd christelijk gebleven gebied, nooit werkelijk geïslamiseerd. Al in het jaar waarin de Arabieren het Iberisch Schiereiland onder de voet liepen, zouden de christenen vanuit Asturië zijn begonnen aan de herovering, reconquista, die mogelijk was doordat de bevolking van het Emiraat van Córdoba christelijk bleef. Dit beeld dateert uit de negentiende eeuw en legt als het ware een soort nationale doelgerichtheid over bijna acht eeuwen Spaanse geschiedenis.

Helemáál onwaar is het niet. Het herstel van het Visigotische Rijk van Toledo speelde een rol in de koningsideologie van de christelijke staatjes in het noorden van het Iberische Schiereiland. Er waren momenten waarop de bewapende conflicten het karakter hadden van een clash of civilizations tussen christendom en islam. Dat Sint-Jakobus de Meerdere de bijnaam Matamoros kreeg, “Morendoder”, is natuurlijk niet niks. Maar het grootste deel van de periode tussen 711 en 1492 was er sprake van co-existentie, onderbroken door strooptochten waarbij het meer ging om buit dan godsdienst.

Ik denk dat de meeste mediëvisten de term “Reconquista” alleen nog gebruiken in het bewustzijn dat het eigenlijk een draak van een concept is – maar ja, ze is nu eenmaal ingeburgerd en helpt je je publiek te bereiken. Het is niet anders dan de bioloog die de mosasaurus maar een dinosaurus noemt, hoewel hij weet dat het feitelijk een schubreptiel is.

Asturië

Asturië is, heel simpel, de noordelijke kustregio van Spanje: een bergachtig gebied, dat de veroveraars bestuurden zoals de rest van het Iberische Schiereiland, dus door middel van een verdrag met een plaatselijk heerser zoals de Theodomir die we al tegenkwamen. Toen de diverse legeronderdelen hun jund kregen, kregen de Baranis-Berbers gebieden benoorden de Taag, maar er waren weinig troepen in het hoogste noorden, waar een garnizoen in de havenstad Gijón volstond. De lokale heerser met wie de veroveraars zaken deden was vrijwel zeker een comes genaamd Pelagius.

In 722, meteen na de belastingverhoging van het voorafgaande jaar, kwam hij in opstand. De Berbers trokken hem vanuit Gijón tegemoet maar werden verslagen in de buurt van het klooster van Covadonga (Cova Domnica, “Onze Lieve Vrouwe-grot”). Latere, Asturische bronnen beweren dat Pelagius’ tegenstander Uthman ibn Naissa om het leven kwam, maar uit contemporaine Arabische bronnen is bekend dat hij actief is geweest in de oostelijke Pyreneeën.

Het gevecht bij Covadonga en de overwinning stelden op zich niet veel voor, maar waren voldoende voor Pelagius om vanuit zijn nabijgelegen villa bij Cangas als vorst te gaan regeren. Zijn schoonzoon Alfonso I kwam in 739 aan de macht en is de feitelijke grondlegger van het koninkrijkje Asturië. Hij profiteerde ervan dat aan het begin van zijn regering de Baranis-Berbers, zoals ik in een eerder blogje heb aangegeven, in opstand kwamen tegen generaal Abd al-Malik ibn Qatan al-Fihri. Ze ontruimden Gijón en trokken zuidwaarts. Dat schaadde de Asturische onafhankelijkheid bepaald niet. Verder was deze Alfonso de zoon van een voorname edelman die zou stammen uit het Visigotische koninklijk huis. De waarheid van die claim is minder belangrijk dan het feit dat de Asturische dynastie zich voortaan legitimeerde als opvolger van het Rijk van Toledo.

Tussen emiraat en keizerrijk

Had Alfonso geprofiteerd van de interne conflicten in El-Andalus, zijn zoon en opvolger Fruela I (r.757-768) ondervond de nadelen van het herenigd Emiraat: vanaf 759 namen de Arabieren, verenigd onder Abd al-Rahman I, weer de moeite tribuut te vorderen. Asturië was nu een kleine vazalstaat naast een machtige zuiderbuur en daaraan konden Fruela’s opvolgers weinig veranderen. De Asturiërs bleven afzijdig toen Karel de Grote in 778 over de Pyreneeën kwam.

Ik noem nog de lange regering van koning Alfonso II de Kuise (r.791-842), die te maken kreeg met zó veel Arabische strooptochten dat hij hulp zocht bij de paus en bij de door zijn voorgangers gefnuikte Karel de Grote. Die erkende hem en kreeg in ruil Asturische hulp bij het instellen van de Spaanse Mark.

Asturië kwam zo onder invloed van het christendom zoals het bestond ten noorden van de Pyreneeën en in Italië. Weliswaar wilde het Spaanse koninkrijkje lijken op het Rijk van Toledo, maar een eigen staatskerk met eigen synodes was er niet langer. De banden met het Karolingische Rijk werden versterkt toen Alfonso in 814 het heiligdom van Santiago de Compostela stichtte, waardoor een gestage stroom pelgrims naar Asturië kwam. Dat Asturië nu naar het noorden keek, wil overigens niet zeggen dat men nooit keek naar het zuiden: bij bouwprojecten in Santiago en de nieuwe hoofdstad Oviedo waren kunstenaars werkzaam uit het Emiraat.

Asturië verdeeld

Onder Alfonso III de Grote (r.866-910) werd het koninkrijk naar het oosten uitgebreid (ten koste van het markgraafschap Pamplona). Profiterend van de revolte van de in het vorige blogje genoemde Umar ibn Hafsun, wist Alfonso ook naar het zuiden op te rukken, in de richting van de Duero. Léon werd de nieuwe hoofdstad.

Bij zijn dood verdeelde hij zijn koninkrijk over zijn zonen, waardoor nieuwe koninkrijken ontstonden. Het is hier niet nodig in detail de geschiedenis daarvan te herhalen, maar het komt erop neer dat in het noordwesten het koninkrijk Léon lag, in het centrum Castilië, daarnaast Navarra (rond Pamplona), gevolgd door het vooralsnog kleine Aragón en helemaal in het oosten het graafschap Barcelona. Deze staatjes streden even vaak tegen elkaar als tegen hun zuiderburen. Van een Reconquista was eeuwenlang geen sprake. Pas na 1085 begon dat te veranderen, maar het was pas toen in 1492 Granada viel, dat het kon lijken alsof de herovering van het Iberische Schiereiland altijd als een rode draad door de Spaanse geschiedenis had gelopen.

[wordt vervolgd]

#AbdAlMalikIbnQatanAlFihri #AlfonsoIVanAsturië #AlfonsoIIDeKuiseVanAsturië #Aragón #Asturië #Baranis #Barcelona #Castilië #Catalonië #clashOfCivilizations #comes #Covadonga #ElAndalus #emiraatVanCórdoba #FruelaIVanAsturië #Gijón #JakobusDeMeerdere #Léon #mosasaurus #Navarra #Oviedo #Pamplona #PelagiusVanAsturië #Reconquista #RijkVanToledo #SantiagoDeCompostela #SantiagoMatamoros #SpaanseMark #Spanje #Theodomir #UthmanIbnNaissa

Het Rijk van Toulouse (2)

Het Rijk van Toulouse, waaraan ik mijn vorige blogje wijdde, was expansief. Aan de gebieden in Aquitanië die Theodorik I toegewezen had gekregen, voegden hij en zijn opvolgers het nodige toe. Ze hadden vooral belangstelling voor de Languedoc ofwel Narbonensis, waar ze toegang zouden krijgen tot de Middellandse Zee. Het was van begin af aan het beleid van de keizer (of wie er in Italië ook maar beleid maakte) om de verovering van de Languedoc te verhinderen, maar in 461 verwierf Theodorik II de voornaamste stad Narbonne desondanks toch. De Visigotische vorsten wisten bovendien de hand te leggen op andere delen van Zuidwest-Frankrijk.

Tegelijk speelden ze een belangrijke rol in de verdediging van het Romeinse Rijk tegen minder geromaniseerde volken, waarvan de Hunnen het opvallendst zijn: in 451 vochten Visigotische troepen op de Catalaunische Velden voor de Romeins generaal Aetius tegen Attila. Niet veel later steunde Theodorik II keizer Avitus (r.455-457) door op het Iberische Schiereiland te strijden tegen de Sueben, die zich moesten terugtrekken naar Galicië in het noordwesten. De les die de Visigoten leerden was dat Iberië klaar lag om te worden veroverd.

Naar Iberië

Dat zou dan ook gebeuren, al is onduidelijk hoe de eerste machtsuitbreiding heeft plaatsgevonden. Wellicht zagen Theodorik II en zijn opvolger Eurik erop toe dat de hoogste, officieel door de keizer in de Iberische provincies benoemde magistraten kwamen uit hun eigen netwerk. Anders gezegd, het waren Gallo-Romeinen. We mogen aannemen dat de noordoostelijke gebieden als eerste in hun handen kwamen. Pas later strekte het gezag zich uit naar Andalusië. In elk geval is de hospitalitas waarmee de Visigoten Aquitanië hadden verworven, niet gedocumenteerd.

Hoewel dus veel onduidelijk is, was dit het begin van wat het Rijk van Toledo zou zijn. Ik benadruk dat de nieuwe machthebbers ook in Iberië niet zozeer nieuwe heersers waren, als wel werden opgenomen in een bestaande laat-Romeinse structuur. Dat Theodorik en Eurik “koningen” worden genoemd, wilde niet zeggen dat ze soeverein waren; het was een persoonlijke titel, vermoedelijk niet heel anders dan de aloude titels van onze adel. Ze zeiden de keizer te dienen en dat was niet helemaal een fictie.

De Visigoten-met-Germaanse-voorouders spraken immers allang Latijn, minimaal als tweede taal, en ze waren al christelijk. Dat ze niet de keizerlijke orthodoxie aanhingen, is een veelbesproken maar feitelijk niet zo belangrijke kwestie. En ook over het recht heb ik het al gehad: het rechtstelsel dat de Visigotische heersers meenamen naar Iberië stond heel sterk in een Romeinse traditie. Toen ze hun eigen munten gingen slaan, stond daarop de keizer van Constantinopel.

Het einde

Dat neemt niet weg dat Eurik, als hij zich door de keizer geschoffeerd voelde, wel degelijk de wapens tegen hem kon opnemen. Eén zo’n moment was toen keizer Anthemius (r.467-472) trachtte zijn greep op Gallië te versterken door samen met de Britten (uit Bretagne of Engeland?) het Rijk van Toulose aan te vallen. Eurik wist met de Britten af te rekenen. In deze tijd, of iets later, stuurde hij legers over de Pyreneeën, waarvan de manschappen zich vestigden in Pamplona, Zaragoza en Tarragona. De regio staat sindsdien bekend als Gotenland ofwel Catalonië. Ook veroverde Eurik Clermont-Ferrand – ik stipte dat in het vorige blogje al aan – en Arles, het voornaamste centrum van het Romeinse bestuur.

Euriks opvolger was Alarik II (r.484-507). Hij stuurde in 494 en 497 nieuwe groepen over de Pyreneeën, waarover we frustrerend weinig weten. Net als Eurik presenteerde hij zich als Romeins magistraat, onder andere door (in 506 of 507) een uittreksel te maken van de Codex Theodosianus, het op dat moment belangrijkste Romeinse wetboek. Dit Breviarum Alaricianum was overal van kracht tussen de Loire en de Straat van Gibraltar. Bovendien wilde Alarik zich bekeren tot het christendom zoals de keizer het voorstond en daartoe organiseerde hij in Agde in 506 een synode die de theologische disputen uit de weg moest ruimen.

Tot bekering kwam het niet. Een jaar later, vlak voordat hij zich zou laten herdopen, sneuvelde Alarik in een oorlog tegen de Franken, die onder leiding van Childerik en Clovis al grote delen van Gallië in hun macht hadden gekregen. Daarmee kwam een abrupt einde aan het Rijk van Toulouse. Clovis nam het gebied over en een deel van de Visigoto-Gallo-Romeinse bewoners trok over de Pyreneeën naar het zuiden. Het moet om tienduizenden mensen zijn gegaan, die zich beriepen op hospitalitas – dit keer wel – en op vrij grote schaal landerijen onteigenden. Van de noordelijke gebieden behielden de Visigoten alleen Narbonne en omgeving, mede dankzij hulp van de heerser in Italië, Theodorik de Grote (r.493-526). Die wilde liever geen Franken aan de Middellandse Zee.

Wat na 507 resteerde voor de Visigotische vorsten: Iberië. Hun aanwezigheid daar was al een halve eeuw oud en had daardoor inmiddels een zekere vanzelfsprekendheid. Alariks zoon en opvolger Amalarik zal niet als vreemdeling zijn ervaren, al zullen de bewoners van het schiereiland de onteigeningen natuurlijk niet hebben toegejuicht. Niettemin: de dynastie kon worden voortgezet, met een nieuwe residentie in de centraal gelegen stad Toledo.

[volgende week meer]

#Aetius #AlarikII #Amalarik #Anthemius #arianisme #Arles #Attila #Avitus #BreviariumAlaricianum #CatalaunischeVelden #Catalonië #ClermontFerrand #Clovis #CodexTheodosianus #Eurik #Franken #Gallië #hospitalitas #Languedoc #Latijn #Narbonne #Pamplona #RijkVanToledo #RijkVanToulouse #RogerCollins #Sueben #SynodeVanAgde #Tarragona #TheodorikDeGrote #TheodorikI #TheodorikII #Visigoten #Zaragoza

De Tweede Punische Oorlog (9)

[Dit is het negende stukje in een reeks over de Tweede Punische Oorlog (218-201 v.Chr.). Het eerste is hier. In het achtste deel lazen we hoe de Karthaagse generaal Hannibal de Romeinen versloeg bij Cannae.]

Na de veldslag bij Cannae, zo vertelt Livius, vergaderden de Karthaagse commandanten, en de meesten waren het erover eens dat het leger eerst een dag mocht uitrusten. De aanvoerder van de cavalerie, Maharbal, dacht er anders over: als de overwinnaars nu op Rome marcheerden, zouden ze over vijf dagen dineren op het Capitool. Toen Hannibal aarzelde, repliceerde Maharbal dat de goden nooit alles aan één mens gaven en dat Hannibal beter wist hoe een veldslag te winnen dan te benutten. “Velen geloven dat het uitstel op die dag de redding heeft betekend van Rome en het Romeinse Rijk,” meende Livius.

Over die analyse is sindsdien uitgebreid gediscussieerd en de meeste geleerden wijzen erop dat de strategische realiteit maar weinig was veranderd sinds het moment waarop de Karthagers Italië waren binnengevallen. De Romeinen beheersten de zee en dat betekende dat Hannibals aanvoerlijnen zich uitstrekten over de Pyreneeën en de Alpen. Tot nu toe had dat geen probleem opgeleverd omdat hij zich snel door Italië verplaatste en zich voortdurend uit nieuwe gebieden kon bevoorraden, maar aan de belegering van de formidabele muren van Rome, waarbij tienduizenden manschappen moesten worden gevoed, viel niet te denken zolang er niet op grote schaal graan kon worden aangevoerd. Daarvoor was een haven noodzakelijk, en zolang de Romeinen over een betere vloot beschikten, was het uitgesloten dat de Karthagers ongestoord voedsel konden aanvoeren. Anders gezegd: de door Livius weergegeven inschatting is onjuist.

Maar zijn opmerking vormt een dwaalspoor. Hannibal wilde het Romeinse bondgenotenstelsel ontmantelen en er op die manier voor zorgen dat het westelijke Middellandse Zeegebied een Karthaagse binnenzee werd. Om dat doel te bereiken hoefden de Karthagers de vijandelijke hoofdstad niet in te nemen. Het was voldoende Romes bondgenoten ertoe te bewegen hun loyaliteit te verleggen. In de weken na de zege bij Cannae zegden verschillende stadstaten en stamfederaties hun steun aan Rome inderdaad op en Hannibal mocht hopen dat het Italiaanse imperium uiteen zou vallen.

Maar dat bleek te optimistisch. Romes bondgenotenstelsel kende verschillende soorten allianties. Grosso modo waren er drie groepen. In de eerste plaats waren er de Romeinen zelf, die woonden in de stad, in geannexeerde gebieden en in koloniën. De tweede groep bestond uit de Latijnen. Oorspronkelijk waren dat de aan de Romeinen verwante bewoners uit de omgeving van de stad, maar later waren Latijnse rechten gegeven aan andere groepen in Italië. Voor hun binnenlandse politiek waren ze autonoom, maar ze hadden weinig speelruimte in het buitenlandse beleid en moesten Rome in oorlogstijd – en wanneer was dat niet? – soldaten leveren. In ruil daarvoor kregen ze een aandeel in de buit. Een Latijn die naar Rome verhuisde, kon zijn oude burgerrecht omzetten in het Romeinse. Tot slot waren er de socii, die meestal geen Latijn spraken en het recht niet hadden Romein te worden. Het effect van de slag bij Cannae was dat de socii uit het zuiden van Italië overliepen naar de Karthagers, terwijl de Latijnen en de noordelijke socii Rome bleven steunen of, zoals Livius iemand laat zeggen, de oorlog eigenlijk van Rome overnamen.

Rome kon de oorlog op dit moment niet winnen, maar hoefde evenmin concessies aan Hannibal te doen. Die werd nu geconfronteerd met de luxe van een teveel aan bondgenoten, die allemaal bescherming vergden. De snelle campagne die hij tot dan toe had gevoerd, kwam daarmee ten einde. Hij had in feite de oorlog gewonnen, maar werd geconfronteerd met een tegenstander die weigerde dat toe te geven. Wat restte, was een uitputtingsoorlog.

Uitputting: de Karthagers meenden dat het verstandig was de vijand te dwingen zijn krachten te verdelen en sloten daarom een bondgenootschap met de Macedonische koning Filippos V, die van Karthago de toezegging kreeg dat hij de Romeinse bezittingen aan de Dalmatische kust mocht overnemen. De Romeinen reageerden hierop door het sluiten van een verdrag met de steden uit het westen van Griekenland, die de Macedoniërs de oorlog verklaarden en daarmee verhinderden dat Filippos Dalmatië veroverde. De Romeinse troepeninzet bleef minimaal. Hannibal boekte wel succes op Sicilië, waar hij door een alliantie met Syracuse zijn vijanden dwong troepen te zenden.

Ondertussen bleef het Romeinse expeditieleger in Catalonië succesvol, al klaagden de aanvoerders dat ze onvoldoende steun kregen. Hun smeekbeden hadden een zekere urgentie, want de Karthaagse regering had, nu de oorlog in Italië zo voorspoedig verliep, de herovering van het Iberische schiereiland prioriteit gegeven en versterkingen naar Andalusië gestuurd. Ondanks de sterkere tegenstand hielden de Romeinse successen in Spanje aan.

Met achttien legioenen onder de wapenen waren de Romeinse middelen uitgeput en daar kwam nog een economische crisis bij. In 217 was de munt met de helft gedevalueerd en in het jaar van Cannae was de waarde nog verder afgenomen. Zelfs nu Rome op deze manier geld schiep, was een belastingverhoging noodzakelijk en rond 214 ging het hele muntstelsel op de schop. Hiermee zou uiteindelijk de strijd door Rome worden gewonnen. Ik legde hier al uit waardoor Rome de oorlog wél inflatoir kon financieren en waardoor Karthago het niet kon:

Rome kon de oorlog op deze wijze financieren doordat het weinig behoefde te importeren en dus zelden iets in het buitenland hoefde kopen tegen een hoger geworden prijs. Voor Romes dienstplichtigen gold dus dat de boodschappen op de markt precies hetzelfde kostten als voorheen en dat de soldij niet minder waard was dan voor de oorlog.

Er was ook inflatie bij de Karthagers, die echter steunden op buitenlandse huurlingen. Karthago moest, om zo te zeggen, soldaten importeren en een in waarde verminderde munt maakte de huurlingen duurder. Dat maakte het moeilijk de oorlog inflatoir te financieren. Daar kwam nog bij dat Karthago strategisch belangrijke producten tegen steeds hogere prijzen moest importeren, terwijl Rome altijd toegang behield tot de metaalmijnen in Toscane.

[Wordt vervolgd]

#Catalonië #Hannibal #Italië #ServiaanseMuur #slagBijCannae #soldij #Spanje #TweedePunischeOorlog

𝗩𝗼𝗹𝗹𝗲𝗿𝗶𝗻𝗴 𝗻𝗲𝗲𝗺𝘁 𝗹𝗲𝗶𝗱𝗶𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝗖𝗮𝘁𝗮𝗹𝗼𝗻𝗶ë 𝗻𝗮 𝘄𝗶𝗻𝘀𝘁 𝗶𝗻 𝗯𝗲𝗿𝗴𝗿𝗶𝘁

Demi Vollering heeft de macht gegrepen in de Ronde van Catalonië. De kopvrouw van FDJ-Suez was vrijdag in de eerste etappe al als tweede geëindigd achter haar Zwitserse ploeggenote Elise Chabbey, maar liet in de tweede rit nog maar eens zien wie de beste wielrenster is als de weg omhoog loopt.

https://www.rtl.nl/nieuws/sport/artikel/5512797/vollering-neemt-leiding-catalonie-na-winst-bergrit

#Vollering #Catalonië #Winst

𝗩𝗼𝗹𝗹𝗲𝗿𝗶𝗻𝗴 𝗻𝗲𝗲𝗺𝘁 𝗹𝗲𝗶𝗱𝗶𝗻𝗴 𝗶𝗻 𝗖𝗮𝘁𝗮𝗹𝗼𝗻𝗶ë 𝗻𝗮 𝘄𝗶𝗻𝘀𝘁 𝗶𝗻 𝗯𝗲𝗿𝗴𝗿𝗶𝘁

Demi Vollering heeft de macht gegrepen in de Ronde van Catalonië. De kopvrouw van FDJ-Suez was vrijdag in de eerste etappe al als tweede geëindigd achter haar Zwitserse ploeggenote Elise Chabbey, maar liet in de tweede rit nog maar eens zien wie de beste wielrenster is als de weg omhoog loopt.

https://www.rtl.nl/nieuws/sport/artikel/5512797/vollering-neemt-leiding-catalonie-na-winst-bergrit

#Vollering #Catalonië #Winst

𝗕𝗿𝗶𝘁𝘀𝗲 𝘄𝗶𝗲𝗹𝗿𝗲𝗻𝗻𝗲𝗿 𝗕𝗿𝗲𝗻𝗻𝗮𝗻 𝗵𝗼𝘂𝗱𝘁 𝗗𝗲𝗹 𝗚𝗿𝗼𝘀𝘀𝗼 𝘃𝗮𝗻 𝘇𝗲𝗴𝗲 𝗶𝗻 𝗖𝗮𝘁𝗮𝗹𝗼𝗻𝗶ë

Wielrenner Tibor del Grosso heeft net naast de zege gegrepen in de eerste etappe van de Ronde van Catalonië. De 21-jarige Nederlandse wielrenner van Alpecin-Deceuninck werd na 178,6 kilometer vlak voor de streep bijgehaald door de Brit Matthew Brennan van Visma-Lease a Bike. Ook de...

https://www.rtl.nl/nieuws/sport/artikel/5500846/britse-wielrenner-brennan-houdt-del-grosso-van-zege-catalonie

#Britse #wielrenner #Catalonië