De Korè van Lyon

De korè van Lyon (Musée des Beaux-Arts, Lyon)

Kijk, dit is nou leuk. Tweemaal. Ik bedoel het bovenstaande beeld, dat ik vorige maand heb gefotografeerd in het Musée des Beaux-Arts in Lyon. Het stelt een vrouw voor en als u eens een boek over Griekse kunstgeschiedenis hebt gelezen, weet u dat kuntshistorici dit type standbeeld aanduiden als een korè, “meisje”. Archeologen moeten er honderden hebben gevonden, zoals ze ook honderden kouroi hebben gevonden, “jongens”. De meeste dateren uit de zesde eeuw v.Chr., en altijd zijn het staande figuren die je frontaal aankijken. Ze hebben altijd één voet iets naar voren; de jongens zijn naakt, de meisjes gekleed. Ze zijn vrij nauwkeurig te dateren aan de hand van de amandelogen, de glimlach en (bij de kouroi)  de klutsknieën. Dit meisje is uit steen gehouwen tussen 540 en 520 v.Chr. Ze heeft als offerande een duif in de hand.

Het eerste wat leuk is aan dit beeld, is dat het is gemaakt van een marmersoort die werd (en wordt) gewonnen bij Athene, en dat de wijze waarop de kunstenaar het lichaam heeft afgebeeld, eveneens duidt op een Atheens atelier. Maar Atheense korai dragen meestal een lange wollen peplos, terwijl deze korè een linnen chiton draagt. Dat kledingstuk was populair in de Griekse steden in het westen van het huidige Turkije; anders gezegd, we hebben een oosterse invloed.

Reconstructie (klik=groot)

Opvallend is bovendien dat ze een schouder onbedekt heeft, zoals bij een mantel. Dat zou een noordelijke invloed kunnen zijn. In elk geval was de kans heel klein dat een Atheense er zo bij heeft gelopen. In de achttiende eeuw was het beeld in Marseille, maar we weten niet hoe het er is gekomen.

Leuk ding twee: in 1936 publiceerde Humphry Payne (broer van de bekende astronome) zijn boek Archaic Marble Sculpture from the Acropolis, waarin hij erop wees dat het onderlichaam en de linkerschouder van de korè van Lyon nog altijd in Athene waren. Het museum in Lyon bezit afgietsels van de Atheense delen van het beeld, maar de kwaliteit is abominabel, en daarom stelt men alleen het bovenlichaam tentoon.

[Dit was het 497e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]

#Akropolis #Athene #chiton #duif #GriekseSculptuur #HumphryPayne #korè #peplos

De Diadoumenos van Polykleitos

Hellenistische kopie van de Dioadoumenos van Polykleitos (Nationaal Museum, Athene)

Het zal u verbazen, maar van de klassieke Griekse sculptuur is niet zo heel veel over. Die was namelijk gemaakt van brons en daarvan kun je natuurlijk ook nuttiger dingen maken. Vrijwel alle antieke bronzen beelden zijn omgesmolten, bijvoorbeeld tot wapentuig. Wat u in de musea ziet, zijn doorgaans marmeren kopieën uit de hellenistische of Romeinse tijd. Het bovenstaande beeld is vermoedelijk rond 100 v.Chr. gemaakt en is een kopie van een bronzen beeld uit de jaren twintig van de vijfde eeuw v.Chr.

De originele Diadoumenos is gemaakt door Polykleitos van Sikyon, een van de voornaamste beeldhouwers uit de Griekse wereld. Het stelt een atleet voor die zichzelf een diadeem ombindt, ten teken van een overwinning in een sportwedstrijd. Het origineel zal daarom wel hebben gestaan in een van de grote heiligdommen waar de Grieken samenkwamen voor atletiekwedstrijden, zoals Olympia, Delfi, Isthmia of Nemea.

Het beeld, dat een voorbeeldige anatomie heeft, was waanzinnig populair. Er zijn ruim veertig marmeren versies van, die overigens niet allemaal compleet zijn. In het Louvre is bijvoorbeeld alleen een marmeren hoofd te zien.

De hierboven afgebeelde kopie is te zien in het Nationaal Museum in Athene. Ze is gevonden op het Griekse eiland Delos in een gebouw dat de opgravers, heel origineel, hebben aangeduid als het Huis van de Diadoumenos. Ze is niet helemaal perfect: de boomstam die we links zien, met een mantel er overheen, is een toevoeging. Deze dient om het gewicht van het marmer beter te verdelen. Zou die er niet zijn, dan braken de benen onder het gewicht van de torso.

De Romeinse encyclopedist Plinius de Oudere weet te melden dat het originele bronzen beeld ooit is verkocht voor het lieve sommetje van honderd talenten. Helaas vertelt hij er niet bij wie dit ervoor kon neertellen.

[Dit was het 453e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]

#Delos #diadeem #Diadoumenos #GriekseSculptuur #PolykleitosVanSikyon