De evocatio van Koningin Juno

In het zuiden van het historische centrum van Rome ligt de heuvel Aventijn. Het is tegenwoordig een rustige woonwijk waar betrekkelijk weinig oudheidkundig bodemonderzoek is verricht. Het is echter zeker dat in de buurt van de huidige kerk van Santa Sabina (een van de mooiste kerken van Rome) de oudste tempel heeft gestaan voor de godin die de Romeinen Koningin Juno noemden. Van oorsprong was zij een Etruskische godin die Uni heette; ze gold als zuster en echtgenote van Aplu ofwel Apollo.

Dit heiligdom was aan deze godin beloofd door de Romeinse veldheer Marcus Furius Camillus, toen deze aan het begin van de vierde eeuw v.Chr. op het punt stond de Etruskische stad Veii in te nemen. De Romeinse geschiedschrijver Titus Livius heeft daarover het volgende te vertellen:

Toen trad de gezagvoerder, na de vogeltekenen te hebben waargenomen, naar buiten en gaf de soldaten de order zich te wapenen. “Onder uw leiding, Pythische Apollo,” sprak hij, “en bezield door uw goddelijke almacht, ga ik nu voorwaarts om de stad Veii te vernietigen; aan u wijd ik een tiende van de buit. En u, Koningin Juno, die nu in Veii woont, smeek ik om, wanneer wij hebben gezegevierd, met ons mee te gaan naar onze stad, die spoedig ook de uwe zal zijn en waar een tempel, uw verheven grootheid waardig, u zal ontvangen.”noot Livius 5.21.1-3; vert. F.H. van Katwijk-Knapp.

Dit gebed is een zogenaamde evocatio: de beschermgodin van de belegerde stad werd een betere tempel in het vooruitzicht gesteld en zo werd zij weggelokt naar de stad van de belegeraar. Het afstaan van een tiende van de buit aan de god Apollo in Delfi heeft er weinig mee van doen, maar het is interessant dat het gebeurde. De Romeinen lieten er een mengvat van maken, dat later nog te zien was in het Schathuis van de Massilioten.

Uni verhoorde Camillus’ bede en de Romeinen veroverden de stad:

Toen alle bezittingen van de mensen uit Veii waren weggehaald, maakten de Romeinen aanstalten om de eigendommen van de goden en de goden zelf te verwijderden, maar meer als vrome vereerders dan als rovers. Want er werden uit het hele leger jonge mannen uitgekozen, aan wie, nadat ze zich schoongewassen en in een wit gewaad gehuld hadden, de taak werd toevertrouwd Koningin Juno naar Rome over te brengen. Zij betraden eerbiedig de tempel en werden eerst door een heilige schroomweerhouden haar met de handen te beroeren, omdat volgens de Etruskische gewoonte slechts een priester uit een bepaalde familie haar mocht aanraken. Toen vroeg een van hen, uit goddelijke vervoering of om geestig te zijn: “Wilt u met ons meegaan naar Rome, Juno?”, waarop de anderen allemaal riepen dat de godin ja geknikt had. Later werd er nog bij verteld dat ze haar ook hadden horen zeggen dat ze mee wilde.

In elk geval vermelden de bronnen dat zij met werktuigen van geringe kracht van haar plaats is verwijderd, alsof ze zelf meewerkte, en dat ze licht en gemakkelijk te vervoeren was. Behouden kwam ze aan op de Aventijn, haar woning voor eeuwig, waarheen de gebeden van de Romeinse dictator haar hadden geroepen. Daar werd haar later een tempel gewijd door dezelfde Camillus die hem had beloofd.noot Livius 5.22.3-7; vert. F.H. van Katwijk-Knapp.

Het heiligdom is herbouwd ten tijde van keizer Augustus, maar wordt daarna niet meer genoemd in onze bronnen. Ik ben niet op de hoogte van archeologische resten van deze tempel, maar ik heb weleens gelezen dat de zuilen uit het heiligdom zijn gerecycled in de Santa Sabina. Dat kan best waar zijn. Ik weet het niet.

#Aplu #Aventijn #Delfi #evocatio #ItaliëInDeVierdeEeuwVChr_ #Juno #krater #MarcusFuriusCamillus #mengvat #Rome #SantaSabina #TitusLivius #Uni #Veii

Die Zahl gefährlicher #Erdlöcher (#Dolinen) nimmt weltweit zu. Der #Klimawandel spielt dabei eine zentrale Rolle.

Stärkere #Regenfälle, #Dürren und sinkende #Grundwasserspiegel schwächen den Untergrund und lassen plötzlich #Krater entstehen.

Besonders betroffen sind Regionen mit #Karstgestein, wie in der #Türkei, #Brasilien oder den #USA. #Frühwarnsysteme und regulierter #Wasserverbrauch können helfen, Risiken zu verringern und Schäden zu vermeiden.

https://www.dw.com/de/klimawandel-krater-erdloecher-katastrophe-praevention-v2/a-73773932

#Erosion #Geologie

#Klimakrise unter der Erde: Die wachsende Gefahr durch #Krater

Plötzlich klafft ein Krater im Boden: Häuser stürzen ein, Straßen verschwinden. Keine Szene aus einem Katastrophenfilm, sondern weltweit immer häufiger Realität. Was der #Klimawandel damit zu tun hat und was man tun kann.
https://www.dw.com/de/klimawandel-krater-erdloecher-katastrophe-praevention-v2/a-73773932

Ein neues (großes!) #Mond-Mosaik mit knapp 140 Megapixel (siehe Link).
A new (big!) mosaic of the #Moon with nearly 140 Megapixels (see link).
https://www.astropage.eu/wp-content/uploads/2025/08/mondmosaik20250815_lab.jpg

#Astrofotografie #Astrophotography #Mondfotografie #Lunarimaging #Astrofoto #Astroimage #Krater

Een vaas uit Apulië

Apulië, de “hak” van Italië, is een deel van de oude wereld dat ik niet goed ken. Ik ben er twee keer met de trein doorheen gekomen en een keer met de fiets, en dat is alles. Mijn gebrek aan kennis vreet een beetje, want in allerlei musea heb de wonderlijkste Apulische vazen gezien, zoals de krater (mengvat) hierboven, in het Museum für Kunst und Gewerbe in Hamburg. Zoals wel meer vazen uit Apulië, oogt ’ie wat rommelig.

De Kopenhagen-schilder, zoals kunsthistorici de rond 335 v.Chr. actieve kunstenaar noemen, heeft een aantal motieven los bij elkaar geplaatst. De oren zijn gevuld met twee portretten. Op de nek en hals staan diverse horizontale banden, vervolgens is er een los hoofd in een veld vol vegetatie. Na een band over de buik is er dan een afbeelding van een tempeltje, waarin een naakte krijger is te zien. Aan weerszijden van het tempeltjes staan wat vrouwenfiguren met voorwerpen in de hand, en tot slot is er een effen zwarte voet. Afgezien van de verticale symmetrieas zit er weinig systeem in. Zoals ik al zei: het oogt al met al nogal rommelig.

Al deze elementen zijn vrij standaard in de laat-klassieke Griekse vaasschilderkunst en het losse hoofd op de hals is vrij standaard voor Apulië. Hier ziet u een even oude volutenkrater – want zo heten deze vazen – uit het Rijksmuseum van Oudheden, met precies dezelfde elementen. Vergelijking leert dat de originaliteit zich beperkt tot de scène in het tempeltje: in Leiden een naakte atleet, in Hamburg een naakte krijger.

Die is afgebeeld met zijn borstpantser op schoot en twee speren over de schouder. Een schild en een helm hangen aan een zolderbalk, de scheenbeschermers staan tegen de zuilen van het tempeltje. Al die wapens zijn lichtbruin gekleurd, want ze waren van brons. ’s Mans huidskleur, lichter dan die van de tweemaal twee vrouwen naast het tempeltje, bewijst dat de krijger is overleden.

Dat blijkt misschien ook wel uit zijn blik. Wellicht zie ik er te veel in – het is maar een klein plaatje – maar hij lijkt te staren zonder iets te zien. En misschien kunnen we zijn dood ook wel afleiden uit het feit dat hij zijn mantel van zijn schouders heeft laten glijden.

Mooi? Mwoa. Interessant? Ja, dat wel. Ik moet toch eens naar Apulië om meer te weten te komen over dat gebied.

[Dit was het 504e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]

#Apulië #krater #volutenkrater

#Überflutungen durch #Krater im Eisschild Grönlands - neue Erkenntnisse zur Wirkung beim #Klimawandel zeigen, dass Schmelzwasser nicht nur ins #Meer abtropft sondern auch den entgegengesetzten Weg von unten das Eisschild nach oben durchbrechen können.

https://www.derstandard.de/story/3000000281643/riesiger-krater-in-groenland-entdeckt